Stres Nedir, Belirtileri Nelerdir? | Stres ile Nasıl Başa Çıkabilirim?

Stres Nedir?

Günlük hayatta yaşadığınız değişiklikler veya zorluklar, vücudunuzun verdiği fiziksel ve zihinsel tepkilerdir. Aslında insan vücudu, stres yaşamak ve buna tepki vermek üzere tasarlanmıştır, bu yüzden herkesin başına gelebilen, doğal bir insani tepkidir.

Vücudumuzun verdiği tepkiler, yeni durumlara uyum sağlamamıza yardımcı olur. Bu nedenle, bazen stres pozitif olabilir; bizi tetikte tutar, motive eder ve tehlikelerden kaçınmamıza yardımcı olur. Örneğin, yaklaşan önemli bir sınavda, hissettiğiniz gerilim vücudunuzun daha fazla çalışmasına ve daha uzun süre uyanık kalmasına yardımcı olabilir. Ancak, bu gerilim devamlı hale geldiğinde, rahatlama ve gevşeme dönemleri olmadan büyük bir sorun haline gelebilir.

Belirtileri Nelerdir?

Stresli bir insan nasıl olur?

Vücudun otonom sinir sistemi, kalp atış hızınızı, nefes alıp verme hızınızı, görme değişikliklerinizi ve daha fazlasını kontrol eder. Vücudun yerleşik stres tepkisi olan "savaş ya da kaç tepkisi" ise, gergin durumlarla başa çıkmamıza yardımcı olur.

Bir kişi uzun süreli bir gerginlik, üzüntü veya travma yaşadığında, bu tepkilerin sürekli aktivasyonu, vücutta aşınma ve yıpranmalara yol açar. Bu da fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtileri beraberinde getirir.

Fiziksel Belirtiler:

• Ağrı ve sızılar

• Göğüs ağrısı veya kalp atış hızının artması

• Yorgunluk veya uyku sorunları

• Baş ağrısı, baş dönmesi veya titreme

• Yüksek kan basıncı

• Kas gerginliği veya çene sıkma

• Mide veya sindirim sorunları

• Cinsel ilişki sorunları

• Zayıf bağışıklık sistemi

  
  

Duygusal ve Zihinsel Belirtiler:

• Anksiyete veya sinirlilik

• Depresyon

• Panik ataklar

• Üzüntü

  
  

Stresten kaçınmak için bazı insanlar, sağlıksız davranışlarla stresle baş etmeye çalışabilirler. Bu davranışlar şunları içerebilir:

• Aşırı alkol tüketimi

• Kumar

• Aşırı yeme veya yeme bozukluğu

• İhtiyaç olmadan sürekli alışveriş yapmak

• Sigara içmek

• Uyuşturucu kullanmak

  
  

Strese Neden Olan Faktörler:

Hissettiğimiz gerilim normaldir ve bir dereceye kadar hayatın bir parçasıdır. Herkesin yaşadığı bir şey olsa da, stresin neden olduğu faktörler kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Örneğin, bir kişi trafik sıkışıklığında bunalabilirken, bir başkası müziğini açıp bu durumu küçük bir rahatsızlık olarak görebilir.

Uzmanlar, herkes için zorlayıcı olabilen 5 yaygın stres nedenini sıraladı:

1. Ekonomik Problemler: Para, uzun yıllardır en büyük gerginlik ve çatışma kaynağıdır. Aşağıdaki durumlar huzursuzluk ve gerilimi artırabilir:

   • Sevdiklerinizle para hakkında tartışmak

   • Gereksiz harcamalardan suçluluk duymak

   • Kazançlarınız konusunda endişelenmek

     
     

   Uzun vadede, mali sıkıntılar kan basıncını artırabilir ve baş ağrısı, mide rahatsızlığı, göğüs ağrısı, uykusuzluk gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, depresyon, anksiyete ve çeşitli fiziksel hastalıklarla ilişkilidir.

   
   

2. Çalışma Hayatı: İş hayatındaki stres, hem kişisel ilişkileri hem de zihinsel ve fiziksel sağlığı etkileyebilir. İş yerindeki sıkıntılar şunlara yol açabilir:

   • Azalan yaratıcılık ve inisiyatif

   • İlgisizlik

   • İş performansında düşüş

   • Artan hastalık günleri

     
     

3. Kişisel İlişkiler: Bize sürekli stres ve huzursuzluk veren insanlar (aile üyeleri, partnerler, arkadaşlar veya iş arkadaşları) de bir stres kaynağı olabilir. Toksik ilişkiler, sağlığımızı olumsuz etkileyebilir.

   
   

4. Ebeveynlik: Ebeveynler, iş hayatını, ev işlerini ve çocuk yetiştirmeyi aynı anda yönetmek zorunda kalabilirler. Bu durum, ebeveynlerin çocuklarıyla olumsuz bir ilişki kurmasına yol açabilir.

   
   

5. Günlük Yaşam ve Meşguliyet: Günlük yaşamdaki küçük aksaklıklar, strese neden olabilir. Anahtarları kaybetmek veya geç kalmak gibi basit hatalar, sürekli tekrar ettiğinde sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.

   
   

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Çeşitleri:

TSSB, dört ana kategoriye ayrılır:

1. Fiziksel – Yaralanmalar, enfeksiyonlar, aşırı efor, çevre kirliliği, hastalıklar, yetersiz oksijen temini gibi etkenler.

   
   

2. Psikolojik – Duygusal durumlar (kızgınlık, korku, üzüntü, öfke), bilişsel durumlar (endişe, suçluluk, utanç, kaygı), ve algısal durumlar (inançlar, tutumlar, dünya görüşü).

   
   

3. Psikososyal ve Psikospiritüel – İlişki sorunları, sosyal destek eksikliği, sevdiklerin kaybı, manevi inançlarla uyumsuzluk.

   
   

Aşırı Stresten Kurtulma Yolları:

Stresle başa çıkmanın bazı sağlıklı yolları şunlardır:

• Sosyal medya ve haberleri izlemeye ara verin, çünkü sürekli haberleri takip etmek, üzücü olabilir.

• Sağlıklı beslenin, egzersiz yapın ve yeterince uyuyun.

• Alkol, tütün ve madde kullanımından kaçının.

• Duygularınızı güvendiğiniz kişilerle paylaşın.

  
  

Stres ve Öfke Kontrolü:

Öfke, stresle doğrudan ilişkilidir. Öfke kontrolü sağlamak, yaşadığınız gerginliği yönetmenize yardımcı olabilir. Detaylı bilgi için 'Öfke Kontrolü' yazısını okuyabilirsiniz.

Stresten Kaynaklanan Sağlık Sorunları:

Araştırmalar, stresin birçok sağlık sorununa yol açabileceğini göstermektedir. En önemli sağlık sorunları şunlardır:

• Kalp hastalıkları

• Astım

• Obezite

• Diyabet

• Depresyon ve anksiyete bozuklukları

• Alzheimer

• Erken yaşlanma

• Erken doğum